10.10.2018-19.10.2018

W odzyskaniu niepodległości istotną rolę odegrali ludzie nauki. Swoimi pracami i odkryciami wysławiali imię nieistniejącej Rzeczypospolitej. Gdy odrodziła się Polska wnieśli olbrzymi wkład do odbudowy środowisk naukowych, infrastruktury przemysłowej, a nawet elit politycznych. Wystawa ma za zadanie przybliżyć sylwetki niektórych z nich.

Zaprezentujemy 15 posterów przedstawiających sylwetki 15 naukowców o olbrzymim dorobku – ludzi którzy byli nie tylko wybitnymi specjalistami, ale często też pionierami w swoich dziedzinach i niestety… większość z nich jest dzisiaj częściowo lub całkowicie zapomnianych. Wystawa ma za zadanie przybliżyć ich sylwetki i osiągnięcia naukowe.

Poniżej prezentujemy spis postaci prezentowanych w trakcie wystawy – w porządku alfabetycznym.

1. Stefan Banach
(ur. 30.03.1892, zm. 31.08.1945) – polski matematyk, jeden z przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Po maturze pracował w księgarni krakowskiej. Matematykę studiował jako samouk. W latach 1911–1913 zaliczył egzaminem częściowym (tzw. półdyplom) dwa lata studiów na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej. Był wykładowcą, autorem wielu podręczników, także podręczników matematycznych dla szkół średnich. W 1946 Polskie Towarzystwo Matematyczne ufundowało nagrodę naukową im. Banacha. W 1972 roku utworzono Międzynarodowe Centrum Matematyczne im. S. Banacha przy Instytucie Matematycznym PAN, a w 1992 roku – w stulecie urodzin – ustanowiono Medal im. Stefana Banacha za wybitne zasługi w dziedzinie nauk matematycznych. Od 2009 roku przyznawana jest także Międzynarodowa Nagroda im. Stefana Banacha. Od 2001 planetoida o numerze 16856 oznaczona symbolem 1997YE8 nosi imię Stefana Banacha. 14 października 2016 roku na krakowskich Plantach odsłonięto ławkę z figurami Stefana Banacha i Ottona Nikodyma upamiętniającą setną rocznicę rozmowy, jaką odbyli matematycy, przy okazji której doszło do spotkania z Hugonem Steinhausem.

2. Adolf Abraham Beck
(ur. 1.01.1863, zm. 1942) – polski neurofizjolog, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; współodkrywca prądów czynnościowych mózgu i pionier elektroencefalografii. Zmarł w do obozu zagłady w Bełżcu. Nieznana jest dokładna data śmierci i miejsce jego pochówku.

3. Stefan Władysław Bryła
(ur. 17.08.1886, zm. 3.12.1943)– polski inżynier budowlany, pionier spawalnictwa i konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na sejm II RP. Był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu; współpracował m.in. przy budowie wieżowców w USA – np. Woolworth Building w Nowym Jorku (wówczas najwyższego budynku na świecie).

4. Napoleon Nikodem Cybulski
(ur. 14.09.1854, zm. 26.04.1919) polski fizjolog, współodkrywca adrenaliny, jeden z twórców endokrynologii, współodkrywca prądów czynnościowych mózgu i pionier elektroencefalografii. Odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. Trzykrotny kandydat do Nagrody Nobla z fizjologii lub medycyny (1911, 1914, 1918)

5. Jan Czochralski
(ur. 23.10.1885, zm. 22.04.1953) – polski chemik, metaloznawca, wynalazca powszechnie stosowanej do dzisiaj metody otrzymywania monokryształów krzemu, nazwanej później metodą Czochralskiego, podstawy procesu produkcji układów scalonych. Najczęściej cytowany polski uczony we współczesnym świecie techniki.

6. Kazimierz Funk
(ur. 23.02.1884, zm. 19.11.1967) – polski biochemik, twórca nauki o witaminach. ukończył gimnazjum w Warszawie, po czym wyjechał do Szwajcarii. Studiował biologię w Genewie, następnie chemię w Bernie W czasie I wojny światowej przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. W 1923 wrócił do Polski. W 1939, po wybuchu II wojny światowej, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał do końca życia. Zmarł w Nowym Jorku w wieku 83 lat. Dwukrotny kandydat do Nagrody Nobla z fizjologii lub medycyny (1914, 1925).

7. Ignacy Mościcki
(ur. 1.12.1867, zm. 2.10.1946) – polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Naukowiec, wynalazca, budowniczy polskiego przemysłu chemicznego. W latach 1912–1922 profesor Politechniki Lwowskiej, autor nowatorskiej metody pozyskiwania kwasu azotowego z powietrza. W 1925 wybrany na rektora Politechniki Lwowskiej, profesor Politechniki Warszawskiej w latach 1925–1926. W 1926 wybrany na urząd Prezydenta RP, w 1933 wybrany na II kadencję. Blisko związany z obozem sanacyjnym Józefa Piłsudskiego. W 1927 był inicjatorem budowy Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Mościcach pod Tarnowem. Autor ponad 40 patentów polskich i zagranicznych, po wyborze na prezydenta RP użytkowanie praw do swych patentów nieodpłatnie przekazał państwu polskiemu.

8. Gabriel Narutowicz
(ur. 29.03.1865, zm. 16.12.1922) – polski inżynier hydrotechnik, elektryk, profesor Politechniki w Zurychu, minister robót publicznych, minister spraw zagranicznych, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, wolnomularz. Na początku podjął studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu w Petersburgu, ale z powodu choroby został zmuszony do ich przerwania. Dużą część życia spędził w Szwajcarii, gdzie w latach 1887–1891 studiował na Politechnice w Zurychu. W czasie studiów pomagał Polakom, ściganym przez carat. Po ukończeniu studiów pierwszą posadę otrzymał w biurze budowy kolei żelaznej w Sankt Gallen. Pracował na wielu kierowniczych stanowiskach, po powrocie do Polski objął tekę ministra robót publicznych w kolejnych rządach RP. W 1922 r. został ministrem spraw zagranicznych. W wyborach w 1922 poparł Unię Narodowo-Państwową, związaną z Józefem Piłsudskim. Sam też kandydował z listy Państwowego Zjednoczenia na Kresach, jednak nie uzyskał mandatu poselskiego. 9-go grudnia 1922 roku został wybrany na pierwszego Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Tydzień później został zamordowany przez szaleńca podburzonego przez przeciwników politycznych.

9. Józef Rotblat
(ur. 4.11.1908, zm. 31.08.2005) – polski fizyk i radiobiolog żydowskiego pochodzenia, współzałożyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995. Współtwórca pierwszej bomby atomowej. Od 1966 był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk, w 1996 PAN przyznała mu Medal im. Kopernika.

10. Tadeusz Sendzimir pol. Tadeusz Sędzimir
(ur. 15.07.1894, zm. 1.09.1989) – polski inżynier i wynalazca zwany „Edisonem metalurgii”. Najbardziej znany z trzech wynalazków: metody ciągłego cynkowania ogniowego (znanej współcześnie jako proces Sendzimira), linii produkcyjnej do ciągłego walcowania blachy na zimno oraz tzw. walcarki planetarnej. W początkowych czasach komunizmu jego nazwisko nie było jednak wymieniane w polskich encyklopediach pomimo wielu zasług oraz międzynarodowych sukcesów wielu jego wynalazków.

11. Hugo Dyonizy Steinhaus
(ur. 14.09.1887, zm. 25.02.1972) – polski matematyk żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza, współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej, współzałożyciel i redaktor czasopisma Studia Mathematica. Był autorem wielu prac z zakresu teorii gier, analizy funkcjonalnej, topologii, teorii mnogości, szeregów trygonometrycznych, szeregów ortogonalnych, teorii funkcji rzeczywistych oraz zastosowań i popularyzacji matematyki.

12. Jan Szczepanik
(ur. 13.06.1872, zm. 18.04.1926) – polski nauczyciel, wynalazca zwany „polskim Edisonem”, „austriackim Edisonem”, „Leonardem da Vinci z Galicji” i „galicyjskim geniuszem”. Opisany w dwóch artykułach przez Marka Twaina. Pomimo tego, że w dziedzinie techniki był samoukiem, jest autorem ponad 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, tkactwa czy telewizji.

13. Wojciech Alojzy Świętosławski
(ur. 21.06.1881, zm. 29.04.1968) – polski chemik i biofizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej (której w latach 1928–1929 był rektorem), senator RP (1935-1939). opracował m.in. nowa metodę oznaczania ciepła parowania, skonstruował kalorymetr adiabatyczny, kierował pracami nad oznaczeniem ciepeł właściwych cieczy. Skonstruował mikrokalorymetry pracujące w warunkach izotermicznych i adiabatycznych oraz mikrokalorymetry oparte na zasadzie częściowej wymiany ciepła z otoczeniem, dzięki czemu stało możliwe wyznaczenie dotychczas niemierzalnych wartości ciepła promieniowania blendy uranowej, ciepła absorpcji promieni przenikliwych, ciepła hydratacji cementów. Skonstruował ebuliometr i ebuliometr różnicowy. Przyrządy te znalazły zastosowanie do oznaczania czystości substancji ciekłych i zapoczątkowały nowe dziedziny nauki: azeotropię i poliazeotropię. Poza tym zajmował się układami dwufazowymi, wynalazł przyrząd do obserwacji zjawisk krytycznych i udoskonalił metodę Meyera oznaczania mas cząsteczkowych. Sześciokrotny kandydat do Nagrody Nobla z fizjologii lub medycyny (1936, 1950, 1957, 1958, 1960, 1962).

14. Stanisław Marcin Ulam
(ur. 13.04.1909, zm. 13.05.1984) – polski i amerykański matematyk, przedstawiciel lwowskiej szkoły matematycznej, współtwórca amerykańskiej bomby termojądrowej. 14 września 1976 został odznaczony przez władze RP na uchodźstwie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

15. Rudolf Stefan Jan Weigl
(ur. 2.09.1883, zm. 11.08.1957) – polski biolog, wynalazca pierwszej w świecie skutecznej szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu, prekursor zastosowania owadów, głównie wszy odzieżowej, jako zwierzęcia laboratoryjnego do hodowli zarazka tyfusu. Dziewięciokrotny kandydat do Nagrody Nobla (1930, 1931, 1932, 1933, 1934,1936, 1937, 1938, 1939)

Wystawę można oglądać codziennie w godzinach działalności szkoły. Wstęp bezpłatny..

SERDECZNIE ZAPRASZAMY.

Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Pokaż mniej